Resumo
O presente trabalho propõe tomar em consideração a componente afetiva na construção identitária individual e coletiva. São formulados os conceitos de identidade afetivizada (a assunção sentimental de elementos identitários: o elemento identitário gera afetividade) e afetividade identitária (o resultado numa identidade a partir dum elemento ou duns elementos mediadores não necessariamente vinculados de modo linear com o objeto da identificação). Aplica-se em concreto à questão ortográfica no caso galego e como essas componentes podem incidir nas elaborações afetivas das pessoas em relação à conceção da língua, à literatura e aos afetos e orientações de leitura; e como essas orientações se relacionam com o próprio conceito de nação e das suas relações externas.
Referências
ALONSO PINTOS, Serafín. O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). A Corunha: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2006.
ÁLVAREZ-CÁCCAMO, Celso. Building alliances in political discourse: Language, institutional authority, and resistance. Folia Linguistica, Berlin, v. 3/4, p. 245-270, 1996a.
ÁLVAREZ-CÁCCAMO, Celso. Construindo a Língua no discurso público, prácticas e ideologias linguísticas. Agália: Revista da Associaçcom Galega da Língua, Santiago de Compostela, n. 50, p. 131-150, 1997.
ÁLVAREZ-CÁCCAMO, Celso. The pigeon house, the octopus, and the people: The ideologization of linguistic practices in Galiza. Plurilinguismes, [s. l.], v. 6, p. 1-26, 1993.
ÁLVAREZ-CÁCCAMO, Celso. The power of reflexive language(s): code displacement in reported speech. Journal of Pragmatics, [s. l.], v. 25, p. 33-59, 1996b.
ÁLVAREZ-CÁCCAMO, Celso; HERRERO VALEIRO, Mario J. O continuum das normas escritas na Galiza: do espanhol ao portugués. Agália: Revista da Associaçcom Galega da Língua, Santiago de Compostela, v. 46, p. 143-156, 1996.
ANDERSON, Benedict. Imagined communities: reflections on the origin and spread of nationalism. Londres: Verso. 1991.
ARONIN, Larissa. Material culture of multilingualism and affectivity. Studies in Second Language Learning and Teaching, Kalisz, v. 2, p. 179-191, 2012.
BAGNO, Marcos. A norma oculta: língua & poder na sociedade brasileira. São Paulo: Parábola Editorial, 2007a.
BAGNO, Marcos. Preconceito linguístico: o que é, como se faz. São Paulo: Loyola, 2007b.
BIZZOCCHI, Aldo. Ainda sobre Marcos Bagno e sua gramática. Diário de um linguista, São Paulo, 9 maio 2023. Disponível em: https://diariodeumlinguista.com/2023/05/09/ainda-sobre-marcos-bagno-e-sua-gramatica/. Acesso em: 14 jul. 2023.
BOBILLO, Nancy; DOMÍNGUEZ, Luzia; HERRERO VALEIRO, Mário; PREGO, Gabriela. Las prácticas de habla en Galiza: entre el conflicto lingüístico y la armonía bilingüe (conexiones macro-micro en el discurso sociolingüístico gallego). In: CONGRESO ESPAÑOL DE SOCIOLOGÍA. SOCIOLOGÍA Y SOCIEDAD FEDERACIÓN ESPAÑOLA DE SOCIOLOGÍA (FES), 6., 1998, A Corunha. Anales […]. A Corunha: Universidade de A Corunha, 1998.
BOURDIEU, Pierre. Raisons pratiques. Paris: Seuil, 1994.
BOURDIEU, Pierre. Two Bourdieu texts. Tradução de Richard Nice. Birmingham: Centre for Contemporary Cultural Studies, University of Birmingham, 1977.
BROWN, Becky. The social consequences of writing Louisiana French. Language in Society, Cambridge, n. 22, p. 67-10, 1993.
CARDONA, Giorgio Raimondo. Antropología de la escritura. Tradução de Alberto L. Bixio. Barcelona: Gedisa, 1994.
CENA, Rebeca Beatriz. Afectos, Identidades y Corporalidades. Revista Latinoamericana de Estudios Sobre Cuerpos, Emociones Y Sociedad, Córdoba, v. 7, p. 4-5, 2015.
CRISMÁN-PÉREZ, Rafael; NÚÑEZ-VÁZQUEZ, Isabel. Las actitudes lingüísticas de estudiantes univer- sitarios extranjeros de ELE hacia la modalidad lingüística andaluza. Componentes cognitivos, afectivos y conductuales. Porta Linguarum: Revista Interuniversitaria de Didáctica de las Lenguas Extranjeras, Granada, v. 33, p. 201-216, 2020.
DOMÍNGUEZ, Luzia. Aproximación interaccional a la conceptualización del habla: las ideologías lingüísticas en Galicia como índice de la diferencia social. 2000. Tesis (Doctorado) - Universidade da Coruña, Coruña, 2000.
DOMÍNGUEZ, Luzia. Na construção do galego como língua legítima. Agália: Revista da Associaçcom Galega da Língua, Santiago de Compostela, n. 34, p. 147-166, 1993.
ESCUDERO, Camila Caetano; REINA, Lucia. A construção dos conceitos de comunidade, identidade e memória a partir da prática da comunicação comunitária. Intexto, Porto Alegre, n. 52, p. 1-17, 2021.
ESPAÑA. [Constituição (1978)]. Constitucio espanyola. Boletin Oficil del Estado, Madrid, n. 311, 29 dec. 1978. Disponible em: https://www.boe.es/boe/dias/1978/12/29/pdfs/A29313-29424.pdf. Acceso en: 5 jul. 2023.
EVEN-ZOHAR, Itamar, TORRES FEIJÓ, Elias J.; MONEGAL Antonio. The end of literature; or, what purposes does it continue to serve? Poetics Today, Durham, v. 40, n. 1, p. 7-31, 2019.
EVEN-ZOHAR, Itamar. Culture repertoire and the wealth of collective entities. In: GEEST, Dirk de; GRAEF, Ortwin de; DELABASTITA, Dirk; GELDOF, Koenraad; GHESQUIÈRE, Rita; LAMBER, José (ed.). Under construction: links for the site of literary theory, essays in honour of hendrik Van Gorp. Leuven: Leuven University, 2000. p. 389-403.
EVEN-ZOHAR, Itamar. La literatura como bienes y como herramientas. In: VILLANUEVA, Darío; MONEGAL, Antonio; Bou, Enric (org.). Sin fronteras: ensayos de literatura comparada em homenaje a Claudio Guillén. Madrid: Castalia, 1999. p. 27-36
FREIXEIRO MATO, Xosé Ramón. Lingua galega: normalidade e conflito. Santiago de Compostela: Laiovento, 2000.
GALIZA. Lei 1/2014, do 24 de marzo. Para o aproveitamento da lingua portuguesa e vínculos coa lusofonía. DOG, Galiza, n. 68, 8 abr. 2014. p. 15608i. Disponble en: https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2014/20140408/AnuncioC3B0-310314-0001_gl.html. Acceso en:
GIL HERNÁNDEZ, Roberto. España, nación fantasmal. Plenitud y ausencia en la identidad española posmoderna. International Journal on Collective Identity Research, Leioa, n. 1, p. 1-20, 2019.
GRAMSCI, Antonio. Quaderni del carcere. Torino: Giulio Einaudi, 1975.
HAGÈGE, Claude. Voies et destins de l’action humaine sur les langues. In: HAGÈGE, Claude; FODOR, Istvan (ed.). La réforme des langues, histoire et avenir. Hambourg: Buske, 1983. p. 11-67.
HAUGEN, Einar. Language conflict and language planning: the case of modern Norwegian. Cambridge: Harvard University Press, 1966.
HERRERO VALEIRO, Mário. A ortografia, campo de lutas (sobre as grafias como índice ideológico e identitário. Agália: Revista da Associaçcom Galega da Língua, Santiago de Compostela, n. 63-64, p. 9-74, 2000.
HERRERO VALEIRO, Mário. A política linguística da direita. A Nosa Terra, […], p. 26, 1998.
HERRERO VALEIRO, Mário. Guerra das grafias: conflito de elites. 2. ed. Galiza: Ed. Através, 2021.
JAFFE, Alexandra (ed.). Non-standard orthography and non-standard speech. Journal of Sociolinguistics, Hoboken, NJ, v. 4, n. 4, p497-513, 2000. Special Issue
JAFFE, Alexandra. The second annual corsican spelling contest: orthography and ideology. American Ethnologist, Arlington, v. 23, n. 4, p. 816-835, 1996.
LE BRETON, David. Les Passions ordinaires: anthropologie des émotions. Paris: Petite bibliothèque Payot, 2004.
LOTMAN, Yuri; USPENSKIJ, Boris. On the semiotic mechanism of culture. New Literary History, Unknown, v. 9, n. 2, p. 211-232, 1978.
LUCKMAN, Thomas. The sociology of language. Indianapolis: Bobbas-Merrill, 1975.
MARINHO, Raphael; AZEVEDO, Pedro; PEREIRO, Xerardo. Torres Feijó, Elias J. (2019): bem-estar comunitário e visitantes através do Caminho em Santiago. Grandes narrativas, ideias e práticas culturais na cidade. PASOS: Revista De Turismo Y Patrimonio Cultural, La Laguna, v. 21, n. 2, p. 425-427. Disponible en: https://ojsull.webs.ull.es/index.php/Revista/article/view/3727. Acceso en: 5 jul. 2023.
MEC-XG. Comisión Mixta Ministerio de Educación; Xunta de Galicia. Programación de lingua e literatura Galegas pra BUP. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1980. v. 4
MELLUCI, Alberto. Challenging codes: collective action in the information age. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
MOURE, Teresa. Sobre encrucilhadas, normas ortográficas e independência. Plaza.Gal, 27, mar. 2013. Disponível em: https://praza.gal/opinion/sobre-encrucilhadas-normas-ortograficas-e-independencia. Acceso en: 5 jun. 2023
OATLEY, Keith; MAR, Raymond; DJIKIC, Maja. The psychology of fiction: present and future. In: JAÉN, Isabel; SIMON, Julien J. (ed.). Cognitive literary studies. Austin: University of Texas Press, 2012. p. 234-249.
PAGEAUX, Daniel-Henri. Da imagética cultural ao imaginário. In: BRUNEL, Pierre; CHEVREL, Yves (org.). Compêndio de literatura comparada. Tradução de Maria do Rosário Monteiro. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian, 2004. p. 133-166.
PÉREZ PRIETO, Victorino. O galego com nh e lh. Nós diário, Compostela, 9 set. 2020. Disponible en: https://www.nosdiario.gal/opinion/victorino-perez-prieto/galego-com-nh-lh/20200908125422104552.html. Acceso en: 5 jul. 2023.
PÉREZ, Fernando. Discursos de identidad nacional: política y cultura afectiva. In: MARGULIS, Mario; URRESTI, Marcelo; LEWIN, Hugo. Intervenir en la cultura: más allá de las políticas culturales. Buenos Aires: Biblos, 2014.
PREGO, Gabriela. Estrategias discursivas de regateos recogidos en las ferias rurales de Carballo y Paiosaco: desde la microestructura discursiva de los regateos hacia la estructura del espacio rural gallego. 1994. Tese (Licenciatura) - Universidade da Corunha, Corunha, 1994a.
PREGO, Gabriela. Prácticas discursivas, redes sociales e identidades en Bergantiños (Galicia): la interacción comunicativa en una situación de cambio sociolingüístico. 2000. Tesis (Doctoral) - Universidade da Coruña, Coruña, 2000.
RODRIGUES, José João. Assim nasceu uma norma. Santiago de Compostela: Através editora, 2023.
ROMAINE, Suzanne. Signs of identity, signs of discord: glottal goofs and the green grocer's glottal in debates on hawaiian orthography. Journal of Linguistic Anthropology, Oxford, v.12, n. 2, p. 189-224, 2002.
SAMARTIM, Roberto. Mudança política e sistemas culturais em trasiçom: literatura e construçom da (ideia da) Galiza entre 1974 e 1978. Santiago de Compostela: Laiovento, 2017.
SÁNCHEZ VIDAL, Pablo. O debate normativo da lingua galega (1980-2000). A Corunha: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2010.
SANTOS, Isabel Almeida. Acordo ortográfico da língua portuguesa (1990): princípios e aplicações. Estudos de Linguística Galega, Santiago de Compostela, v. 2, p. 235-245, 2010.
SARMIENTO, Domingo Faustino. Ortografía, Instrucción Pública 1841-1854. Santiago de Chile: Imprenta Gutenberg, 1886.
SAUSSURE, Ferdinand de. Curso de linguística geral. Tradução de José Paulo Paes e Izidoro Blikstein. 16. ed. São Paulo: Cultrix, 1992.
SCHIEFFELIN, Bambi B.; DOUCET, Rachelle Charles. The “real” Haitian Creole: metalinguistics and orthographic choice. Pragmatics, Herndon, v. 2, n. 3, p. 427-443, 1992.
SCHUMANN, John H. The neurobiology of affect in language. Malden, MA: Blackwell Publishers, 1997.
SEBBA, Mark. Phonology meets ideology: the meaning of orthographic practices in British Creole. Language Problems and Language Planning, Amsterdam, v. 22, n. 1, p. 19-47, 1998.
SMITH-CHRISTMAS, Cassie. One cas, two cas: exploring the affective dimensions of family language policy. Multilingua, Berlin, v. 37, p. 131-152, 2018.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Bem-estar comunitário e visitantes através do Caminho em Santiago: Grandes narrativas, ideias e práticas culturais na cidade. Santiago de Compostela: Andavira, 2019.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Identity sustainability, identity affectivity, and the ithaca traveler: conceptual tools for measuring and modeling tourism as an opportunity. In: RICCI, Gabriel. Travel, tourism and identity. New Brunswick: Transaction Publishers, 2015. p.143-162.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Ler, sem ética nem moral: contributos da psicologia cognitiva e ética na e da literatura. In: RÖSING, Tania; ZILBERMAN, Regina (org.). Leitura, história e ensino. Porto Alegre: Edelbra Editora, 2016. p. 49-89.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Norma lingüística e (inter-)sistema cultural: o caso galego. In: CONGRESO INTERNACIONAL DE HISTORIA Y CULTURA EN LA FRONTERA; ENCUENTRO DE LUSITANISTAS ESPAÑOLES, 1., 2000, Cáceres. Actas […]. Cáceres: Universidad de Extremadura, 2000. p. 967-996.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Problems in national allegory: the galician (and brazilian) questions in contemporary portuguese literary historiography. Portuguese Studies, London, v. 28, n. 1, p. 5-31, 2012a.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Prólogo. In: RODRIGUES, José João. Assim nasceu uma norma. Santiago de Compostela: Através editora, 2023. p. 15-18.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Reorientação dos estudos literários para a aplicabilidade e a transferência: da feitiçaria para a medicina e os capitais em jogo. Revista UFG, Goiânia, v. 14, n. 12, 2012b. Disponível em: https://revistas.ufg.br/revistaufg/article/view/48428. Acesso em: 5 jul. 2012b.
TORRES FEIJÓ, Elias J. Sustainable identity: tourism as opportunity or menace. In: CRITICAL TOURISM STUDIES CONFERENCE, 5., 2013, Sarajevo. Anales […]. Sarajevo: Critical Tourism Studies 2013.
VAQUEIRO, Vítor. Até quando adiarmos a decisão? Sermos Galiza [s.l.], 13 abr. 2012.
VAQUEIRO, Vítor; XAMARDO, Nicolás. Da identidade à norma: língua, singularidade, consenso, antilusismo, reintegracionismo, jornalismo: de Galicia Confidencial a Sermos Galiza. Santiago de Compostela: Laiovento, 2017
VENÂNCIO, Fernando. Assim nasceu uma língua: sobre as origens do português. Lisboa: Guerra e Paz, 2019.
WEBER, Max. Economia e sociedade. Tradução de Regis Barbosa e Karen Elsabe Barbosa. Brasilia: Universidade de Brasília, 2000.
WINER, Lisa. Orthographic Standardization for Trinidad and Tobago: linguistic and sociopolitical considerations in an english creole community. Language Problems & Language Planning, Amsterdam, v. 14, n. 3, p. 237-68 1990.
Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2023 Elias José Torres Feijó